Staatssecretaris voor Begroting Eva De Bleeker wil de federale begroting transparanter en toegankelijker maken. Elke burger heeft volgens haar het recht om te weten wat er met zijn of haar centen gebeurt. Om de begroting beter begrijpbaar te maken, maakte De Bleeker in 2021 al een eenvoudig visueel overzicht dat meerdere keren per jaar wordt bijgewerkt. Nu lanceert ze een platform dat iedereen toelaat om de gedetailleerde uitgavenposten van de federale overheidsdiensten na te kijken. Het komende jaar wordt het platform nog verder uitgebouwd om er nog meer functionaliteiten aan te koppelen.
De gemiddelde Belg die vandaag over de begroting hoort spreken, denkt spontaan aan complexe tabellen en moeilijk leesbare documenten met veel cijfers. Toen Eva De Bleeker aantrad als Staatssecretaris voor Begroting was dat inderdaad de realiteit. Het enige wat gepubliceerd werd, was de begrotingswet zelf. Dat was met andere woorden een zeer lange PDF. Wie geen expert begroting was, kon hier niets wijzer uit worden. Er waren geen kerncijfers, geen statistieken noch leidraad.
Voor De Bleeker was het vanaf het begin duidelijk dat het zo niet verder kon: “Als overheid moet je ook moeilijke zaken eenvoudig kunnen uitleggen. Elke burger, elk bedrijf, is eigenlijk aandeelhouder van de overheid en moet op een duidelijke manier kunnen zien waar zijn of haar geld naar toe gaat. De overheid moet op een eenvoudige en transparante manier rekenschap kunnen geven van haar uitgaven. Niet enkel aan het parlement, maar ook aan burgers, bedrijven, academici, journalisten, studenten,… .”
Om dit probleem aan te pakken schoof De Bleeker een plan met drie onderdelen naar voor.
Ten eerste moest er een gemakkelijk overzicht komen van alle kerncijfers. Deze infografiek kwam er in 2021 en liet iedereen toe om in één oogopslag de hele structuur van de federale begroting te zien. Te kijken van waar het geld komt, hoe het wordt verdeeld en aan wat het wordt uitgegeven. Het was meteen het meest geraadpleegde document op de website van de FOD Beleid en Ondersteuning (BOSA) en wordt ook vaak gebruikt in politieke, administratieve, journalistieke en academische milieus.
Een tweede element was het creëren van een dynamisch platform dat mensen toelaat om op eenvoudige wijze opzoekingen te doen in de begroting. De Bleeker lanceert nu een eerste fase van dit platform. Op het platform kunnen burgers een algemeen overzicht krijgen van de uitgaven per aard en hoeveel uitgaven de verschillende diensten doen. Ze kunnen ook uitgaven opzoeken en welke federale dienst of overheidsinstelling welke concrete uitgaven doet.
De Bleeker gaat dit platform het komende jaar verder uitbreiden met functionaliteiten. Zo zal het mogelijk worden de uitgavenstructuur per overheidsdienst of instelling te zien. Later zal het ook mogelijk worden om de effectieve uitgaven te vergelijken met de geplande uitgaven. Zo kun je gaan vergelijken of regeringsleden effectief realiseren wat ze beloofd hebben. Gaandeweg worden er ook nog verbeteringen aangebracht om het systeem nog gebruiksvriendelijker te maken. Zo zullen gebruikers per overheidsdienst of instelling de aard van de uitgaven kunnen bekijken. Ook zal een klik op bepaalde grafische elementen je brengen naar onderliggende uitgaven. Op die manier zal het systeem meer intuïtief aanvoelen.
De Bleeker wil ook de uitgaven van de instellingen van de sociale zekerheid toevoegen aan het systeem. Dat is nu nog niet het geval omdat die een eigen rapporteringssysteem hebben. Volgens De Bleeker zorgt dat echter voor veel rompslomp en gebrek aan transparantie.
De Bleeker: “We hebben in dit land nood aan een grotere cultuur van verantwoording. Politici mogen geen schrik hebben om te laten zien wat ze met het geld van de burger doen. In een democratie moeten we ons durven blootstellen aan de kritische vragen van burgers, parlementsleden van meerderheid en oppositie, academici, journalisten en ga zo maar door. Dat kan alleen als je transparant bent. Daarom lanceer ik een systeem waarbij je alle uitgaven kan opzoeken. We gaan dit systeem blijven uitbreiden en uitdiepen om iedereen de kans te geven dat met eigen ogen te zien.”
Een derde en laatste element is een volledig open boekhouding van de overheid. Het onderhoudscontract voor het huidige boekhoudingsysteem loopt binnen een aantal jaar af. De voorbereidingen voor een volgend onderhoudscontract lopen. De ambitie van open data wordt daarin meegenomen.
Link naar het platform met cijfers over de begroting: Federale begroting | BOSA (belgium.be)